فاجعه از آن جهت يکپديده اجتماعی است که نه تنها خود نتيجه آسيب‌پذيری‌هاياجتماعی است بلکه باعث آسيب‌پذيری‌هايديگری نيز در اجتماعات محلی می‌شود. بدينجهت، بررسی اجتماعات محلی فاجعه­زده حداقل از ديدگاهاجتماعی، در حقيقت شناخت دقيق آسيب‌پذيری‌هاياجتماعی است.

از همين رو، زلزله، گروه‌هايآسيب‌پذير جديدی را به وجود آورده و در عين حال بهبرخی از آسيب­پذيري­ها در جامعه دامن مي­زند. سالمندان،کودکان و زنان، آسيب‌پذيرترين گروه­های جامعه هستند وفجايع همواره آسيب‌پذيری آنان را تشديد می‌کند.بافت اجتماعی و فرهنگی و تاريخی و سطح توسعهاقتصادی که پيش از زلزله نيز لزوماً نيازهاياين گروه‌ها را به بهترين شکل برآورده نمی‌ساخته است؛ مشکلاتزنان، کودکان و سالمندان را پس از زلزله به­طور عجيبی افزايشمي­دهد.

بنابراين، جنسيت درآسيب‌پذيری پس از واقعه نقش مهمی دارد. زنان بيش ازمردان در معرض آسيب‌های مختلف قرار می‌گيرند.ناامنی، بی‌سرپرستی، مشکلات بهداشتی، فقدان منابعمالی و بی‌خانمانی، مخاطرات بيش­تری برايزنان تا مردان به همراه دارد. حتی در خانواده‌هايی که کم و بيشسالم مانده‌اند، حجم کار زنان پس از بحران را افزايش می‌يابد وشرايط کارخانگی بسيار سخت‌تر از قبل می‌شود. دراينجا نيز ساختارها، آسيب­پذيري­ها و تفاوت‌هايموجود در جامعه قبل از زلزله، پس از بحران، تقويت و تشديد می‌شود.

تشديد آسيب‌پذيريو متأسفانه آسيب­پذيري­های اجتماعی همواره از عواقبفجايع در اجتماعات محلی بوده‌اند. يکی از چالش‌هاياصلی در دوران پس از زلزله برای جامعه فاجعه­زده نه تنها فراهم­کردنشرايطی است که آسيب‌پذيری‌های اجتماعيتشديد نشوند، بلکه آسيب‌پذيری‌های گذشته نيزاز ميان برداشته شوند. فرصتی که بعد از هر فاجعه برای بهبودجامعه به دست مي­آيد.

بسياری از کودکان بهعنوان يکی از آسيب‌پذيرترين گروه‌های اجتماعيبا از دست دادن پدر، مادر و يا هر دوی آن­ها، دوستان و همبازی‌هايخود و در نهايت تضعيف نهاد گرم خانه و خانواده که پيش­شرط رشدسالم آن­ها می‌باشد، آسيب‌پذيرتر شدند. فقدان محيطخانواده و مدرسه، ضربات روانی شديدی به کودکان وارد کرد کهمطمئناً تا سالها اثرات عميق روانی خود را برجای خواهد گذاشت.در عين حال کودکانی که به خاطر فقدانِ پدر و مادر مجبور به اقامت بااقوام شدند، آينده‌ای نه چندان روشن در انتظارشان است. در اثر زلزلهنه تنها بسياری از کودکان از شرايط بهداشتی، آموزشيو پرورشی محروم ماندند، بلکه کودکان بسياری برايهميشه از داشتن چنين شرايطی محروم گشتند و در نتيجهگروهای آسيب‌پذير جديدی به وجود آمده ‌است.

انواع آسيب­پذيريزنان در سوانح طبيعی

ابعاد متفاوت آسيب­پذيريزنان، که هر يک ريشه در عوامل مختلفی دارند، مقولهديگری است که در بحث از آسيب­پذيری زنان مي­توانبه آن پرداخت. در اين رابطه، آسيب­پذيری زنان از منظرصاحب­نظران مختلف، اقسام گوناگونی دارد. به عنوان نمونه، آيسان معتقداست که آسيب­پذيری افراد در سوانح طبيعی در هشتحوزه اتفاق مي­افتد که از بين آن­ها، هفت حوزه در مورد زنان مصداقدارد: