پیشینه تاریخی

پیشینه تاریخی

منطقه زنجان از گذشته دور و به دلیل قرار گرفتن بر سر راه تجاری ری قديم بهآذربايجان دارای اهميت بوده است. قديمى ترين نامى كه به اين منطقه اطلاق شده، زنديگان به معناى اهل كتاب زند (معروف ترين كتاب آيين زردشتى ساسانى)و گان از پساوند اهل باستان است كه در دوره ساسانيان بر اين منطقه گذاشته شده است.

نقطه اصلی این منطقه از شهر زنجان آغاز شده و در کتاب های تاریخی و سفرنامه جهانگردان، پژوهشگران و سفیران سیاسی کشورهای مختلف بارها از این منطقهیاد شده است. حمدالله مستوفی در "نزهه القلوب" درباره زنجان چنين آوردهاست "... زنجان از اقليم چهارم است... اردشير بابكان آن را ساخت و "شهين"خواند و دور و باروش ده هزار گام است در فترت مغول خراب شد. هوايش سرد استو آبش از رودخانه‌ای كه به آن شهر منسوب است و از حدود سلطانيه برمی ‌خيزدو در سفيدرود می ‌ريزد و از قنوات ارتفاعات آن جا اكثر غله بود و دررودخانه جاليز و برنج نيز كارند، اما در آن شهر و ولايتش ميوه نيست و ازطارمين آوردند..."

ياقوت حموی که در قرن هفتم هجری قمری می زیسته است در "معجم البلدان" درباره زنجان چنین آورده است "... زنجان به فتح اول و سكون ثانی شهر بزرگ ومشهوری است از نواحی جبال كه بين آذربايجان و ديگر شهرهای جبال واقع شده است. نزديک قزوين و ابهر است. عجم آن را به فتح (گاف) زنگان گويند. از اين شهر مردمانی از اهل علم و ادب و حديث برخاسته ‌اند. در سنه 24 هجری قمریبه زمان عثمان بن عفاف (براء ين عازب) را ولايت ری داد و او در ابهر جنگيدو آ ن جا را فتح كرد و بعد قزوين را گشود و سپس متوجه زنجان شد و آن را باقهر و غلبه فتح كرد..." در كتاب "حدودالعالم من المشرق الی المغرب" که درقرن چهارم هجری قمری تالیف شده، درباره زنجان چنين آمده است ".. زنگان شهری است با نعمت بسيار و مردمانی آهسته..."
دیرینگی و قدمت زنجان براساس مطالعات انجام شده به اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد مربوط می رسد.وجود نظرهای گوناگون درباره قدمت و تاریخ این منطقه اظهار نظر نهایی درمورد تاریخ اسکان در این منطقه را با دشواری روبه رو كرده است. دانشمندان با استناد به وجود محوطه‌های تاريخی در گاوازنگ، قره تپه، منجوق تپه وقبرستان‌های محوطه مذكور به فاصله های 4، 6 و10 كيلومتری شهر فعلی،موجوديت شهر زنجان را در اواخر هزاره دوم قبل از ميلاد تأييد می كنند.آنچه مسلم است این که موجودیت شهری زنجان در دروه ساسانیان تایید شده است.با گسترش شهر زنجان و ایجاد بخش ها، روستاها و دهستان های بسیار در اطرافآن، این منطقه از نظر تقسیمات کشوری به شهرستان تبدیل شد.