این شهرستان دارای پیشینه علمی، فرهنگی و خاستگاه اندیشمندان و حکیمانی چون شیخ شهاب‌الدین سهروردی، ملاقربانعلی ارقینی از مفاخر شیعیان و مسلمانان، رکن الدین سجاسی (از اساتید شمس تبریزی) و زهراوی کرسفی بوده است.
در دوران مبارزه با رژیم ستمشاهی نیز دلاورمردانی چون شهید مظفر ذوالقدر کرسفی از یاران فداکار شهید نواب صفوی از این شهرستان برخاسته‌اند.
مردم انقلابی و شریف شهرستان خدابنده با تقدیم 393 نفر شهید و مفقودالاثر، 1176 نفر جانباز و 56 نفر آزاده به خیل مقدس سربازان و فاتحان دوران جنگ تحمیلی برای دفاع از کیان اسلامی، برگ‌های افتخار را رقم زده‌اند، بطوریکه رزمندگان این منطقه، خط شکنان و دلاورانی بوده‌اند که در تمامی عملیات‌ها علیه دشمن بعثی جزء پیشگامان و پیش قراولان بوده و ارسال کمک‌ها و هدایای مردم انقلابی به جبهه‌ها نیز زبان زد همگان می‌باشد.
این خطه دارای مردمانی سخت کوش، تلاشگر، میهمان نواز، نجیب، متدین و پیرو راستین ولایت فقیه می‌باشد. معاش ساکنین شهرها از طریق اشتغال در مراکز اداری، تجاری و کشاورزی و در مناطق روستایی از طریق کشاورزی، دامداری و صنایع دستی تأمین می شود. اکثر زنان منطقه خانه‌دار بوده و تنها 20% در کارهای دولتی و کشاورزی فعالیت می‌نمایند. در سال‌های اخیر با توجه به رشد فرهنگی و اجتماعی جامعه بخصوص در زمینه رشد و توسعه آموزش در تمامی زمینه‌ها حضور بانوان در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی روندی رو به رشد پیدا کرده است.
در حال حاضر با فعالیت آموزش و پرورش و نهضت سوادآموزی در دور افتاده‌ترین مناطق این شهرستان تا شکوفایی در صحنه علم و دانش به منصه ظهور رسیده و استعدادهای نهفته نونهالان، نوجوانان و جوانان در مسیر سازندگی و تلاش طرحی نو به نمایش می‌گذارد. تعداد کل مدارس شهری ، روستایی و مختلط شهرستان خدابنده : 471 مدرسه( شهری :101 مدرسه، روستایی 370 مدرسه)
تعداد کل دانش آموزان مدارس شهرستان خدابنده :جمعاً 30031 دانش آموز ( 16093 پسر و 13938 دختر )( شهری 14493 ) - ( روستائی 15538)
* بخش آموزش عالی
- تعداددانشگاه: 3 دانشگاه ( پیام نور – آزاد اسلامی – علمی کاربردی ) ،
- تعداد کل دانشجویان : 3731 نفر ( دانشجوی خواهر : 1779 نفر - دانشجوی برادر : 1952 نفر ) .
-تعداد اعضای هیأت علمی دانشگاهها : 36 نفر ( 24 نفر هیأت علمی مرد و 12 نفر هیأت علمی زن )
- تعداد رشته های تحصیلی موجود در دانشگاهها : 96 رشته .
* بخش فرهنگی شهرستان خدابنده :
تعداد کیوسک و دکه 6 مورد ؛ تعداد نمایندگی روزنامه ها14 فقره ؛ تعداد هفته نامه2 مورد ؛ تیراژ هر هفته نامه5000 نسخه ؛ تعداد ماهنامه2 مورد ؛ تیراژ هر ماهنامه2000 نسخه ؛ تعداد نمایشگاه هنری1 نمایشگاه ؛ تعداد کتابفروشی 8 مورد ؛ تعداد کتابخانه های موجود شهرستان خدابنده 10 کتابخانه ( 7 شهری –2 روستائیو 1 سیار )؛ تعداد عناوین کتاب های موجود87162 عنوان ؛ تعداد کتابهای موجود 108099 نسخه ؛ تعداد اعضای فعال کتابخانه ها4354 نفر .
* مدارس حوزوی شهرستان خدابنده :
تعداد مراکز حوزه ها و مدارس علمیه دینی :2 مرکز ( خواهران و برادران )
تعداد طلاب اهل تشیع حوزه ها و مدارس علمیه :حوزه علمیه امام صادق (ع) : 125 نفر طلبه و 11 نفر مدرس ؛ حوزه علمیه معصومیه 20 نفر طلبه خانم و 8 نفر مدرس ؛ تعداد مدرسین اهل تشیع حوزه ها و مدارس علمیه جمعاً 16 نفر ؛ تعداد هیئت های مذهبی دارای مجوز 194 هیئت - تعداد کانون های فرهنگی مساجد 62 کانون - تعداد اماکن متبرکه 59 بقعه با 61 امامزاده – تعداد مساجد شهرستان 313 و 42 حسینیه
* بخش ایثارگری شهرستان خدابنده :
تعداد شهدای شهرستان خدابنده 404 شهید معظم؛ فرزندان شاهد 426 نفر ؛ تعداد آزادگان شهرستان خدابنده 59 آزاده ؛ تعداد جانبازان شهرستان خدابنده1060 نفر ؛ تعداد رزمندگان شهرستان6000 نفر.
* بخش بیمه و خدمات عمومی شهرستان :
* بخش بهداشت و درمان شهرستان خدابنده:
تعداد بیمارستان 1 بیمارستان 96 تختخوابی ؛ تعداد مراکز بهداشتی درمانی شهرستان 23 مرکز ؛ تعداد خانه های بهداشت 127واحد ؛ تعداد پایگاه بهداشتی شهری6 پایگاه ؛ تعداد پایگاه فوریتهای پزشکی6 مورد ؛ تعداد پزشکان عمومی بخش دولتی31 نفر ؛ تعداد پزشکان عمومی بخش خصوصی9نفر،تعداد پزشکان متخصص 23 نفر