معرفی شهر:
شهر ارمغانخانه در بخش قره پشتلو از توابع شهرستان زنجان در 35 کیلو متری زنجان واقع شده و از نظر مختصات جغرافیایی در 48 درجه و 32 دقیقه طول جغرافیایی و 36 درجه و 58دقیقه عرض جغرافیایی در غرب شهر زنجان استقرار یافته است میانگین ارتفاع محدوده شهر از سطح دریا 1940 متر می باشد.
این شهر در بهمن ماه 1387 با تصویب هیأت وزیران بعنوان شهر شناخته شده و از تیر ماه 1388 شهرداری در این شهر تاسیس و فعالیت خود را آغاز نموده است.
آدرس سایت شهرداری ارمغانخانه: http://shahr-armaghankhaneh.ir
تاریخچه ارمغانخانه:
تاریخچه ارمغانخانه را میتوان به دو بخش قبل از اسلام که مربوط به حضور ارمنیان میشود وبعد از اسلام مورد بررسی قرار داد:
ارمغانخانه در اصطلاح محلی (ارما خانا) تلفظ می شود و از کلمه ایرماکانا گرفته شده است .همانطور که می دانیم ایرماک به معنای رودخانه بوده واز ترکی باستان گرفته شده است .ایرماکانا یعنی کرانه رود وبه ترکی می شود (چایلاغ) همانطور که مشاهده می شود این شهر در کرانه رودخانه ای به همین نام قراردارد. قدمت این شهربه دوره اشکانیان برمی گردد. در نزدیکی ارمغانخانه تپه‌های باستانی متعددی وجود دارد که مردم شهر آن را با نام تورپاخ قالا می‌شناسند. این تپه در فهرست آثار ملی ایران با شمارهٔ ثبت ۷۴۰۶ به نام تپه دوسران ثبت شده است بررسی‌های تاریخی که از این ویرانه ها به عمل آمده حاکی از قدمت چندین هزار ساله شهر است. بسیاری از مورخان به این عقیده‌اند که شهر تاریخی ارمن خانه توسط یک زلزله مهیب ویران شده و بازماندگان آن، شهری در نزدیکی ویرانه‌های شهر باستانی بنا کرده‌اند. وجه تسميه دیگر اين شهر از آن لحاظ است كه به‌علت آبادانی و بزرگی ارمغانخانه از قديم‌الايام مركز سكونت و حكومت و تفرجگاه سلاطين و خوانين بوده است.
پس از اسلام مکتب تشیع در دوران صفویه ترویج یافته و به تدریج مراسم تعزیه خوانی در این شهر رایج گردیده و تاکنون ادامه دارد. اهالی شهر ارمغانخانه تماما مسلمان ودارای مذهب شیعه12 امامی میباشند.
تعزیه و شبیه خوانی :
مراسم عزاداری و تغزیه خوانی در تکیه حسینی ارمغانخانه یکی از معروف ترین تعزیه خوانی‌های ایران است که از حدود ۴۰۰ سال پیش به زبان ترکی برگزار میشود. و در سال ۱۳۸۹ در شمار میراث معنوی ایران به ثبت ملی رسیده است. این مراسم از اول محرم تا چهاردهم محرم و از اربعین تا بیست و هشتم صفر برگزار میشود. تکیه حسینی اعظم ارمغانخانه از قدیمی ترین تکیه‌های شمال غرب کشور به شمار می‌آید.
به نقل از بسیاری از بزرگان وریش سفیدان خصوصا استاد حاج فیروز رستمی که ازتعزیه خوانها و تعزیه گردانان معروف می باشد و همجنین زنده یاد استاد میرزا باقر اسکندری که خود از تعزیه خوانها وتعزیه گردانهای مشهور بود .درحدود ۴۰۰سال پیش شخصی به نام عیوض نسخه‌های تعزیه را از درگزین همدان آورده که بعدا توسط توکل خان مرحوم مورد ویرایش قرار گرفته است.حاج فیروز می افزاید: توکل خان از بانيان و دست اندركاران تعزيه درارمغانخانه و از نوادگان ايل ترک افشار بوده و تعزيه را از پدران خود به ارث برده است. توكل خان خود از مجلس‌نويسان طرفه و نوحه سرایان به نام بوده است که به كار تعزيه پرداخته‌اند و چندين پشت توكل خان تعزيه‌خوان، تعزيه‌گردان و از بانيان تعزيه در ارمغانخانه بوده‌اند. توكل خان همه ساله، دوازده روز ماه محرم و دو روز مانده به ماه محرم مراسم شبيه‌خواني را با شور و اشتياق زايد‌‌الوصفي بر پا مي‌كرده است. و در حقيقت يك معين البكا با تمامي مشخصات و شاخصه‌هاي مربوطه بوده و مهارت بسيار زيادي در اين زمينه داشته است. ديدن شبيه در ماه محرم براي اهالي قره پشتلو علی الخصوص ارمغانخانه نوعي عادت و نوعي نيايش هست. فرزند توكل خان، نصرت اله خان كه از تعزيه‌خوانان و تعزيه‌گردانان تواناي ارمغانخانه بوده، در زيارت كربلاي معلي، شبي در خواب روياي عجيبي را مي‌بيند و به او نهيب مي‌زنند كه محل تعزيه در ارمغانخانه بايد ترميم گردد. هراسان از خواب بيدار مي‌گردد و از ديدن چنين خوابي متعجب مي‌شود. در مراجعت به ارمغانخانه شبيه‌خوانان و ريش‌سفيدان را از خوابي كه ديده با خبر مي‌نمايد و بعد از شور و مشورت، دست به ساختن تكيه‌اي در ارمغانخانه مي زند. با الگو برداري از مزار سيد و سالار شهيدان امام حسين (ع)، تكيه‌اي بسيار باشكوه، زيبا و تقريبا نمونه، عرص‌هاي بسيار وسيع براي كار و نمايشگري، راهرويي مشرف به آن، حجره‌ها، انبارهايي در اطراف و چند اصطبل براي نگهداري اسب ها میسازد .
از تعزیه خوانان مشهور تکیه حسینی، در طول چند صد سال گذشته میتوان از میرزا سمیع سهرینی، ملاسیفعلی، میرزا حسین قالایچی، میرزا علی نجفی، میرزا مجید، میرزا جمشید، کربلایی غلامحسین دوسرانی، میرزا علی فرزند قنبر اهل باکو، حاج مسیّب اسدی، میرزا باقر، کربلایی بهار،حاج رمضان، ملانجف ،ملا حسین ، میرزا قهرمان، مشهدی رزّاق، میرزا تراب اسدی،میرزا یعقوب، حاج فیروز رستمی ،کربلایی اسلام افشاری ،کربلایی عیسی مرشدی ، جعفرعلی افشاری ،کربلایی عباس اوجاقلو ،کربلایی رسول اوجاقلو ،کربلایی علیرضا رستمی وکربلایی شاه حسین مقصودی ودیگر عزیزان را نام برد.
هنر تعزیه در شهر ارمغانخانه باقدمتی که دارد سال هاست که توانسته در طول سال نظر مخاطبین فراوانی از اقصی نقاط ایران اسلامی را به خود جلب نماید
آدرس سایت تکیه حسینی اعظم ارمغانخانهhttp://www.tazieharmaghan.ir